Δουλεύω στα ρεπό μου: Κάνω κάτι λάθος;

Εισαγωγή

Στη σύγχρονη εργασιακή κουλτούρα παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση, κατά την οποία πολλοί εργαζόμενοι, εργάζονται ακόμα και κατά τη διάρκεια των ρεπό ή των αδειών τους. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό και ως leaveism, δηλαδή η εργασία κατά την άδεια ή τα ρεπό, δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή, καθώς και τις συνέπειες που έχει για την ψυχική και σωματική υγεία.

Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε τους λόγους για τους οποίους πολλοί εργαζόμενοι εργάζονται κατά τη διάρκεια των ρεπό τους, τις αρνητικές επιπτώσεις αυτής της συνήθειας και πώς μπορούν να προστατευτούν, στηριζόμενοι σε επιστημονικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί πάνω σε αυτό το θέμα.

Τι είναι το "leaveism";

Ο όρος leaveism περιγράφει την πρακτική κατά την οποία, ο εργαζόμενος συνεχίζει να εργάζεται κατά τη διάρκεια της άδειας ή των ρεπό του, είτε ελέγχοντας emails, είτε απαντώντας σε επαγγελματικά μηνύματα, ή ακόμη και ολοκληρώνοντας επαγγελματικές υποχρεώσεις.

Η πρακτική αυτή προκύπτει συνήθως από φόβο για την επαγγελματική εικόνα, ανησυχία για την παραγωγικότητα ή την πίεση που ασκούν οι ίδιοι οι εργοδότες ή το εργασιακό περιβάλλον. Έρευνες δείχνουν ότι το leaveism είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στον δημόσιο τομέα αλλά και σε εταιρείες με απαιτητικό εργασιακό περιβάλλον.

Περισσότερα για το Leaveism: Wikipedia - Leaveism

Οι συνέπειες του να δουλεύεις στα ρεπό σου

1. Επαγγελματική εξάντληση (Burnout)

Η επαγγελματική εξάντληση, γνωστή και ως burnout, αποτελεί μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και ψυχικής κόπωσης, που προκαλείται από παρατεταμένη έκθεση σε εργασιακό στρες και υπερφόρτωση. Τα βασικά συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονη κόπωση, αίσθημα απογοήτευσης, μειωμένη απόδοση και αποξένωση από την εργασία. Η εξάντληση δεν είναι απλώς ένα προσωρινό αίσθημα κούρασης, αλλά μία σοβαρή κατάσταση που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του εργαζόμενου, την ψυχική του υγεία και τελικά την απόδοσή του.

Η εργασία κατά τη διάρκεια των ρεπό και των αδειών επιδεινώνει το burnout, καθώς στερεί από τον εργαζόμενο τον πολύτιμο χρόνο ανάπαυσης και ψυχικής αποφόρτισης. Μελέτες σε διάφορους κλάδους, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη, επιβεβαιώνουν ότι η αδυναμία πλήρους αποσύνδεσης από τα επαγγελματικά καθήκοντα κατά τις περιόδους ανάπαυσης αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εξάντλησης.

Η αντιμετώπιση του burnout απαιτεί όχι μόνο ατομική διαχείριση του στρες, αλλά και οργανωτικές αλλαγές, όπως η θέσπιση σαφών ορίων εργασίας και η ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στο χώρο εργασίας.

Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη σε γιατρούς στις ΗΠΑ, καταδείχθηκε ότι εκείνοι που εργάζονται ακόμη και κατά τις διακοπές τους, αντιμετωπίζουν σημαντική ψυχική κόπωση και μείωση της εργασιακής τους απόδοσης.

Πηγή:

• Safety and Health Magazine: Working During Vacation Time Keeps You Exhausted
• PubMed - Burnout in Physicians

2. Διαταραχές ύπνου και ψυχική υγεία

Η ποιότητα του ύπνου αποτελεί βασικό παράγοντα για τη διατήρηση της ψυχικής και σωματικής υγείας. Η εργασία κατά τη διάρκεια των ρεπό ή η διαρκής επαγγελματική ενασχόληση, μπορεί να διαταράξει σημαντικά τον κύκλο ύπνου, προκαλώντας αϋπνία και χρόνια κόπωση. Έρευνες δείχνουν πως οι εργαζόμενοι που δεν αποσυνδέονται πλήρως από τα επαγγελματικά τους καθήκοντα κατά τις περιόδους ανάπαυσης, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών ύπνου.

Τα προβλήματα ύπνου, με τη σειρά τους, συνδέονται στενά με την εμφάνιση άγχους, κατάθλιψης και μειωμένης ψυχικής ανθεκτικότητας. Εργαζόμενοι που υποφέρουν από αϋπνία, εμφανίζουν μειωμένη συγκέντρωση, αυξημένη ευερεθιστότητα και μεγαλύτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση καθημερινών προκλήσεων. Επιπλέον, η χρόνια έλλειψη ξεκούρασης μπορεί να επιδεινώσει ήδη υπάρχουσες ψυχικές παθήσεις και να αυξήσει τον κίνδυνο για σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές.

Μελέτες σε επαγγελματίες με ακανόνιστα ωράρια και υπερβολικές ώρες εργασίας, όπως νοσηλευτές και γιατρούς, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη αυτής της σύνδεσης μεταξύ εργασίας, διαταραχών ύπνου και ψυχικής υγείας. Για αυτό, η αποσύνδεση από την εργασία κατά τα ρεπό και οι καλές πρακτικές υγιεινής ύπνου, είναι απαραίτητες για την προστασία της ψυχικής ευεξίας.

Πηγές:

• RealSimple: How Your Job Affects Sleep
• BMC Nursing: Shift work and sleep disorders

3. Σύγκρουση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής

Η σύγκρουση ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους σύγχρονους εργαζόμενους. Όταν η εργασία εισβάλλει στον προσωπικό χρόνο, όπως συμβαίνει συχνά με την εργασία κατά τα ρεπό ή την απάντηση σε επαγγελματικά μηνύματα εκτός ωραρίου, το άτομο δυσκολεύεται να διατηρήσει ισορροπία μεταξύ των δύο κόσμων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται ο χρόνος για οικογένεια, φίλους και προσωπική φροντίδα, προκαλώντας ένταση και δυσαρέσκεια.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η συνεχής εμπλοκή της εργασίας στη ζωή του ατόμου, αυξάνει το αίσθημα στρες και την ψυχική κόπωση, με αρνητικές επιπτώσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις. Επιπλέον, η αίσθηση ότι δεν υπάρχει χρόνος για ξεκούραση ή προσωπικές δραστηριότητες, οδηγεί σε μειωμένη αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή και αυξημένη πιθανότητα επαγγελματικής εξάντλησης. Έρευνα από την Ολλανδία, έδειξε ότι η ευελιξία στο ωράριο εργασίας μπορεί να μετριάσει την επίδραση της εργασιακής πίεσης στις προσωπικές σχέσεις και να μειώσει τον κίνδυνο επαγγελματικής εξάντλησης. Σε άλλες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικές χώρες, φάνηκε ότι οι εργαζόμενοι με ευέλικτα ωράρια, είχαν την δυνατότητα να ρυθμίζουν τον χρόνο εργασίας και σε συνδυασμό με τη σαφή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή, να μειώνονται οι συγκρούσεις και να ενισχύεται η ευημερία.

Για να αντιμετωπιστεί η σύγκρουση, είναι κρίσιμο να θέτει κανείς όρια στη χρήση τεχνολογίας και στην πρόσβαση στα επαγγελματικά μέσα κατά τις ώρες ξεκούρασης, ενώ παράλληλα να προωθείται η κουλτούρα σεβασμού των προσωπικών ρεπό και αδειών.

Πηγή:

• PMC - Flexible work and work-family conflict

Πώς να διαχειριστείτε την ανάγκη για εργασία στα ρεπό σας

Θέστε σαφή όρια

Η θέσπιση σαφών ορίων μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική υγεία και τη διατήρηση της ισορροπίας. Σε μια εποχή όπου η εργασία συνοδεύει τον εργαζόμενο μέσω κινητού, email και μηνυμάτων, ακόμη και κατά τις ώρες ανάπαυσης, η ανάγκη για ξεκάθαρα όρια γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ.

Τα όρια αυτά δεν είναι μόνο πρακτικά – όπως η απενεργοποίηση ειδοποιήσεων εκτός ωραρίου ή η αποφυγή απάντησης σε email τα σαββατοκύριακα – αλλά και ψυχολογικά. Σημαίνουν ότι ο εργαζόμενος πρέπει να νιώθει ότι έχει το δικαίωμα να ξεκουραστεί, χωρίς ενοχές ή φόβο ότι θα θεωρηθεί «μη παραγωγικός».

Η υιοθέτηση μιας ξεκάθαρης επικοινωνίας με συναδέλφους και εργοδότες είναι το πρώτο βήμα. Η οριοθέτηση μπορεί να ξεκινήσει με απλές ενέργειες, όπως η ρύθμιση συγκεκριμένων ωρών διαθεσιμότητας ή η καθιέρωση ενός αυτοματοποιημένου μηνύματος εκτός γραφείου.

Ένας εργαζόμενος που θέτει όρια, όχι μόνο προστατεύει τον εαυτό του από την εξάντληση, αλλά δίνει και το παράδειγμα σε άλλους, προωθώντας μια κουλτούρα σεβασμού στον χρόνο και την υγεία όλων.

Επικοινωνήστε ανοιχτά

Η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία στον χώρο εργασίας, είναι καθοριστική για την πρόληψη της επαγγελματικής εξάντλησης και τη διατήρηση υγιών ορίων μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Πολλοί εργαζόμενοι αποφεύγουν να μιλήσουν για την πίεση που νιώθουν ή για την ανάγκη τους για ανάπαυση, φοβούμενοι ότι θα χαρακτηριστούν «αδύναμοι» ή μη αφοσιωμένοι. Ωστόσο, αυτή η σιωπή ενισχύει το πρόβλημα και διαιωνίζει μια κουλτούρα υπερκόπωσης.

Η ανοιχτή επικοινωνία με προϊσταμένους και συναδέλφους μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη δημιουργία ενός ρεαλιστικού πλαισίου προσδοκιών. Μπορεί να περιλαμβάνει τη συζήτηση για το φόρτο εργασίας, την ανάγκη για διάλειμμα ή την πρόθεση να μην απαντώνται επαγγελματικά emails εκτός ωραρίου.

Επιπλέον, οι οργανισμοί που ενθαρρύνουν την ειλικρίνεια και τη διαφάνεια, είναι πιο πιθανό να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν έγκαιρα τα φαινόμενα εξουθένωσης και σύγκρουσης.

Η ψυχική υγεία στον χώρο εργασίας δεν είναι προσωπική υπόθεση – είναι συλλογική ευθύνη. Και η επικοινωνία είναι το πρώτο βήμα για να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου ο εργαζόμενος αισθάνεται την ασφάλεια να ζητήσει αυτό που χρειάζεται για να ευημερήσει.

Αναγνωρίστε τα σημάδια εξάντλησης

Η έγκαιρη αναγνώριση των σημαδιών επαγγελματικής εξάντλησης (burnout) είναι καθοριστική για την πρόληψη σοβαρότερων ψυχικών και σωματικών επιπτώσεων. Το burnout δεν εμφανίζεται ξαφνικά – είναι μια σταδιακή διαδικασία που, αν αγνοηθεί, μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο στρες, κατάθλιψη, ακόμα και σωματικές παθήσεις.

Μερικά από τα βασικά σημάδια περιλαμβάνουν:

• Μόνιμη κόπωση, ακόμη και μετά από ανάπαυση.
• Μειωμένο κίνητρο ή αίσθημα αδιαφορίας για την εργασία.
• Απώλεια συγκέντρωσης και πτώση στην αποδοτικότητα.
• Αυξημένος εκνευρισμός, κυρίως σε καταστάσεις πίεσης.
• Απομόνωση ή απομάκρυνση από συναδέλφους και προσωπικές σχέσεις.
• Συχνά σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, στομαχικά προβλήματα ή διαταραχές ύπνου.

Η κατανόηση αυτών των ενδείξεων και η παραδοχή ότι κάτι δεν πάει καλά είναι το πρώτο βήμα για την προστασία του εαυτού μας. Είναι σημαντικό να μιλήσουμε σε κάποιον έμπιστο – συνάδελφο, προϊστάμενο ή ειδικό ψυχικής υγείας – και να ζητήσουμε υποστήριξη.

Η εξάντληση δεν είναι αδυναμία· είναι ένα φυσικό μήνυμα του οργανισμού ότι χρειάζεται ανάπαυση και φροντίδα.

Υιοθετήστε ευέλικτα ωράρια όπου είναι δυνατόν

Η δυνατότητα ευελιξίας στο ωράριο εργασίας αποτελεί ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για τη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι που εργάζονται στα ρεπό τους δεν το κάνουν επειδή τους «επιβάλλεται», αλλά επειδή δεν μπορούν να διαχειριστούν τον φόρτο εργασίας εντός του κλασικού 8ωρου.

Η ευελιξία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές: εργασία από απόσταση, προσαρμοσμένα ωράρια, συμπιεσμένες εργάσιμες εβδομάδες ή ακόμα και δυνατότητα επιλογής του πότε θα πραγματοποιηθούν συγκεκριμένα καθήκοντα. Μελέτες έχουν δείξει ότι τέτοιες πολιτικές μειώνουν τη σύγκρουση προσωπικής και επαγγελματικής ζωής και βελτιώνουν τη γενικότερη ψυχική υγεία των εργαζομένων.

Πέρα όμως από την αύξηση της ευημερίας, η ευελιξία ενισχύει και την παραγωγικότητα. Όταν ο εργαζόμενος νιώθει ότι έχει έλεγχο πάνω στον χρόνο του, είναι πιο συγκεντρωμένος, δημιουργικός και αφοσιωμένος.

Οι εργοδότες που επενδύουν σε ευέλικτες μορφές εργασίας δεν δείχνουν απλώς κατανόηση – χτίζουν έναν πολιτισμό εμπιστοσύνης, που ανταμείβεται με καλύτερα αποτελέσματα και λιγότερη φθορά.

Συμπέρασμα

Η εργασία στα ρεπό, όσο «αθώα» κι αν φαίνεται στην αρχή, δεν είναι απλώς μια προσωπική επιλογή ή μια πράξη ευσυνειδησίας. Είναι ένα φαινόμενο που, όταν επαναλαμβάνεται, διαβρώνει σταδιακά την υγεία, την απόδοση και την ποιότητα ζωής του εργαζόμενου. Η επαγγελματική εξάντληση, οι διαταραχές ύπνου, η ψυχική φθορά και η σύγκρουση με την προσωπική ζωή είναι πραγματικές συνέπειες που επηρεάζουν χιλιάδες ανθρώπους καθημερινά.

Η λύση δεν βρίσκεται στην παραίτηση από τις υποχρεώσεις, αλλά στη διαμόρφωση μιας υγιούς εργασιακής συνθήκης. Ο καθορισμός σαφών ορίων, η ανοιχτή επικοινωνία με την ομάδα και την ηγεσία, η αναγνώριση των προσωπικών ορίων και, όπου είναι δυνατόν, η υιοθέτηση ευέλικτων μορφών εργασίας, είναι βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.

Η αληθινή επαγγελματική δέσμευση δεν μετριέται με ώρες υπερωρίας, αλλά με διάρκεια, συνέπεια και ψυχική αντοχή στον χρόνο. Το να προστατεύεις τον εαυτό σου δεν είναι αδυναμία — είναι συνείδηση, είναι ωριμότητα και τελικά, είναι επένδυση στη βιώσιμη επαγγελματική σου πορεία.